1. Öýjük medeniýeti näme?
Öýjük medeniýeti öýjükleri haýwanlardan ýa-da ösümliklerden aýyrmagy, soňra bolsa amatly emeli gurşawda ösdürmegi aňladýar.Öýjükleri dokumadan gönüden-göni alyp, ösdürip ýetişdirmezden ozal ferment ýa-da mehaniki usullar bilen döwüp bolýar ýa-da döredilen öýjük çyzyklaryndan ýa-da öýjük çyzyklaryndan alyp bolýar.
2. Esasy medeniýet näme?
Başlangyç medeniýet, öýjükler dokumadan bölünip, bar bolan substratlary eýeleýänçä (ýagny birleşýänçä) degişli şertlerde köpelenden soň medeniýet tapgyryny aňladýar.Bu etapda, öýjükler dowamly ösüş üçin has köp ýer bermek üçin täze ösüş serişdesi bolan täze konteýnerlere geçirmek arkaly subkulturaly bolmaly.
2.1 Öýjük çyzygy
Ilkinji subkulturadan soň esasy medeniýete öýjük çyzygy ýa-da subklon diýilýär.Esasy medeniýetlerden alnan öýjük çyzyklarynyň ömri çäklidir (ýagny çäklidir; aşakda serediň) we geçip barýarka iň ýokary ösüş ukyby bolan öýjükler agdyklyk edýär, netijede fenotip bilen baglanyşykly bolmadyk ilatyň belli bir derejede genotipine sebäp bolýar.
2.2 Öýjük ştammy
Öýjük çyzygynyň kiçi ilaty klonlaşdyrmak ýa-da başga bir usul bilen medeniýetden oňyn saýlanan bolsa, öýjük çyzygy öýjük ştammyna öwrüler.Öýjük ştamlary, adatça ene-atanyň ugry başlanandan soň goşmaça genetiki üýtgeşmelere eýe bolýar.
3. Çäklendirilen we üznüksiz öýjük çyzyklary
Adaty öýjükler köpelmek ukybyny ýitirmezden ozal çäkli mukdarda bölünýärler.Bu garrylyk diýilýän genetiki taýdan kesgitlenen waka;bu öýjük çyzyklaryna çäkli öýjük çyzyklary diýilýär.Şeýle-de bolsa, käbir öýjük çyzyklary öz-özünden bolup bilýän ýa-da himiki maddalar ýa-da wiruslar sebäpli döräp bilýän özgeriş diýilýän proses arkaly ölmez-ýitmez bolýar.Haçan-da çäkli öýjük çyzygy üýtgäp, belli bir wagt bölmek ukybyna eýe bolsa, üznüksiz öýjük çyzygyna öwrülýär.
4. Medeniýetiň ýagdaýy
Her öýjük görnüşiniň medeni şertleri düýpgöter tapawutlanýar, ýöne öýjükleri ösdürip ýetişdirmek üçin emeli gurşaw elmydama aşakdakylary öz içine alýan amatly gapdan durýar:
4.1 Esasy iýmitleri (aminokislotalar, uglewodlar, witaminler, minerallar) üpjün edýän substrat ýa-da medeniýet serişdesi
4.2 Ösüş faktorlary
4.3 Gormonlar
4.4 Gazlar (O2, CO2)
4.5 Düzgünleşdirilen fiziki we himiki gurşaw (pH, osmotik basyş, temperatura)
Öýjükleriň köpüsi gämi duralgasyna bagly bolup, gaty ýa-da ýarym gaty substratda (ýelmeýän ýa-da monolaýer medeniýeti) ösdürilmelidir, beýleki öýjükler bolsa orta (asma medeniýeti) ýüzüp biler.
5.Haýsy gorag
Subkulturada artykmaç öýjükler bar bolsa, degişli gorag serişdesi (DMSO ýa-da gliserol ýaly) bilen bejermeli we zerur bolýança -130 ° C-den pes temperaturada saklanmalydyr.Subkultura we öýjükleriň saklanyşy barada has giňişleýin maglumat üçin.
6. Medeniýetdäki öýjükleriň morfologiýasy
Medeniýetdäki öýjükleri görnüşine we daşky görnüşine (ýagny morfologiýa) üç esasy kategoriýa bölmek bolar.
6.1 Fibroblast öýjükleri bipolýar ýa-da köp polýar, uzyn şekilli we substrata birikdirilýär.
6.2 Epiteliýa meňzeş öýjükler köpburçly, has yzygiderli ululykda we diskret listlerde matrisa birikdirilýär.
6.3 Limfoblast ýaly öýjükler sferik bolup, adatça ýüzüne birikmän asma görnüşinde ösýär.
7. Öýjük medeniýetiniň ulanylyşy
Öýjük medeniýeti öýjük we molekulýar biologiýada ulanylýan esasy gurallardan biridir.Öýjükleriň adaty fiziologiýasyny we biohimiýasyny (metabolik gözlegler, garramak), neşe serişdeleriniň we zäherli birleşmeleriň öýjüklere edýän täsiri, mutagenez we kanserogen täsirleri öwrenmek üçin ajaýyp model ulgamyny üpjün edýär.Şeýle hem neşe serişdelerini barlamak we ösdürmek we biologiki birleşmeleri (sanjymlar, bejeriş beloklary ýaly) köpçülikleýin öndürmek üçin ulanylýar.Bu programmalaryň islendigi üçin öýjük medeniýetini ulanmagyň esasy artykmaçlygy, klonlanan öýjükleriň bir toparyny ulanyp alyp boljak netijeleriň yzygiderliligi we köpelmegi.
Iş wagty: Iýun-03-2019